Gårds- og kirkestruktur på Island fram til ca. 1200
Resumé
The farm and church structure in Island until c. 1200
By Jón Viðar Sigurðsson
Scholars generally agree that the settlement of Iceland was initiated during the second half of the ninth century. A process of adaptation and the subdivision of farms into smaller holdings followed the colonisation of the island, a process that continued into the eleventh century. From the eleventh century onwards, Icelandic settlement has been characterised by stability and continuity. At an early stage, between the early-tenth and the early-eleventh century, Icelandic settlements were divided into social and territorial units called hreppir (singular, hreppr). These hreppir may very well have been modelled on European medieval guilds. The main function of the hreppr was to mutually secure its members economically. Some decades after the introduction of tithe, the bishops started founding parishes. It was natural that the borders of the hreppir were used as the borders of the parishes, even if there were two or more churches within the boundaries of one hreppr.
Referencer
Björn Lárusson se OIce.
Björn M. Ólsen: Um skattbændatal 1311 og manntal á Íslandi fram að þeim tíma. Safn til sögu Íslands IV. Kaupmannahöfn 1907-1915, s. 295-384.
Björn Teitsson & Magnús Stefánsson:, Um rannsóknir á íslenzkri byggðarsögu tímabilsins fyrir 1700. Saga 10, 1972, s. 134-178.
Björn Ioorsteinsson: N´y Íslandssaga. Reykjavík 1966.
–:Íslensk miðaldasaga. Reykjavík 1978.
Björn Ioorsteinsson (= Björn Thorsteinsson): Island. Politikens Danmarks Historie. Red. Svend Ellehøj & Kristof Glamann. 1985.
Boden, F.: Die isländische Regierungsgewalt in der freistaatlichen Zeit. Breslau 1905.
Bogi Th. Melsteð: Íslendinga saga 1-3. Kaupmannahöfn 1916-1930.
DI = Diplomatarium Islandicum, Íslenzkt fornbréfasafn I-XVI. Jón Sigurðsson m.fl. Kjøbenhavn & Reykjavík 1857-1972.
Grágás: lagasafn íslenska þjóðveldisins. Red. Gunnar Karlsson, Kristján Sveinsson & Mörður Árnason. Reykjavík 1992.
Grg Ia-Ib = Grágás, Islændernes Lovbog i Fristatens Tid. Ved Vilhjálmur Finsen. Kjøbenhavn 1852-1870.
Grg II = Grágás, efter det Arnamagnæanske Haandskift Nr. 334 fol. Staðarhólsbók. Ved Vilhjálmur Finsen. Kjøbenhavn 1879.
Grg III = Grágás, Stykker, som findes i det Arnamagnæanske Haandskrift Nr. 351 fol. Skálholtsbók og en Række andre Haandskrifter. Ved Vilhjálmur Finsen. Kjøbenhavn 1883.
Gunnar Karlsson: Goðar og bændur. Saga 10, 1972, s. 5-57.
–:Frá þjóðveldi til konungsríkis. Saga Íslands II. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1975, s. 1-54.
–:Kenningar um fornt kvennfrelsi. Saga XXIV, 1986, s. 45-77.
Haraldur Matthíasson: Landnám milli Iojórsár og Hvítár. Skírnir 124, 1950, s. 113-151.
–:Landið og landnáma I-II. Reykjavík 1982.
Helgi Ioorláksson: Stórbændur gegn goðum. Hugleiðingar um goðavald, konungsvald og sjálfræðishug bænda um miðbik 13. aldar. Söguslóðir. Afmælisrit helgað Ólafi Hanssyni sjötugum 18. september 1979.
Ritstj. Bergsteinn Jónsson m.fl. Reykjavík 1979, s. 227-250.
Íf I = Íslenzk fornrit I, Íslendingabók, Landnámabók. Útg. Jakob Benediktsson. Reykjavík 1968.
Íf II = Íslenzk fornrit II, Egils saga. Útg. Sigurður Nordal. Reykjavík 1933.
Íf III = Íslenzk fornrit III, Borgfirðinga sögur. Útg. Sigurður Nordal & Guðni Jónsson. Reykjavík 1938.
Íf IV = Íslenzk fornrit IV, Eyrbyggja saga. Útg. Einar Ólafur Sveinsson & Matthías Ioórðarson. Reykjavík 1935, 2. útg. 1965.
Íf VI = Íslenzk fornrit VI, Vestfirðinga sögur. Útg. Björn Karel Ioórólfsson & Guðni Jónsson. Reykjavík 1943.
Jb = Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns I-XI. Útg. Bogi Th. Melsteð m.fl. Kaupmannahöfn 1913-1943.
Jochens, Jenny: En Islande médiévale: A la recherche de la famille nucléaire. Annales, Économies, Sociétés, Civilisations 40, 1, 1985, s. 95-112.
Jón Jóhannesson: Íslendinga saga I. Reykjavík 1956.
Jón Viðar Sigurðsson: Frá goðorðum til ríkja. Ioróun goðavalds á 12. og 13. öld. Reykjavík 1989.
–:Forholdet mellom frender, hushold og venner på Island i fristatstiden. (Norsk) Historisk tidsskrift 74, 1995, s. 311-330.
–:Chieftains and Power in the Icelandic Commonwealth. Odense 1999. Jón Steffensen: Population. Island. Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder bd. XIII. 1968, sp. 390-392.
Kennedy, J.: The Goðar: Their Role in the Society and Literature of Mediaeval Iceland. A thesis submitted in fulfilment of the requirement for the degree of Master of Arts. University of Sydney 1985.
Kristján Eldjárn: Gård. Island. Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder bd. V, 1960, sp. 632-635.
L´yður Björnsson: Saga sveitarstjórnar á Íslandi I. Reykjavik 1972.
Magnús Már Lárusson: Hreppr. Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder bd. VII. 1962, sp. 17-22.
–:Kirkegård. Island. Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder bd. VIII. 1963, sp. 399-402.
Magnús Stefánsson: Kirkjuvald eflist. Saga Íslands II. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1975, s. 55-144.
–:Frá goðakirkju til biskupskirkju. Saga Íslands III. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1978, s. 109-257.
–:Staðamál. Manuskript. 1991.
–:Islandsk egenkirkevesen. Møtet mellom hedendom og kristendom i Norge. Red. Hans-Emil Lidén. Oslo 1995, s. 234-254.
Margrét Hermansdóttir: Merovingertida bosättning på Island. Viking 1985-86, s. 135-145.
Maurer, K.: Island von seiner ersten Entdeckung bis zum Untergange des Freistaats. München 1874.
–:Upphaf allsherjarríkis á Íslandi og stjórnarskipunar þess. Io´yð. Sigurður Sigurðarson. Reykjavík 1882.
Miller, W. I.: Some Aspects of Householding in the Medieval Icelandic Commonwealth. Continuity and Change 3, 1988, s. 321-356.
–:Bloodtaking and Peacemaking. Feud, Law, and Society in Saga Iceland. Chicago 1990.
Munch, P. A.: Det norske Folks Historie I:1. Christiania 1852.
Oexle, O. G.: Conjuratio und Gilde im frühen Mittelalter. Ein Beitrag zum Problem der sozialgeschichtlichen Kontinuität zwischen Antike und Mittelalter. Gilden und Zünfte: Kaufmänn und gewerbliche Genossenschaften im frühen und hohen Mittelalter. Hrsg. B. Schwineköper. Sigmaringen 1985, s. 151-214.
–:Das bild der Moderne vom Mittelalter und die moderne Mittelalterforschung. Frühmittelalterliche Studien 24, 1990, s. 1-22.
OIce = The Old Icelandic Land Registers. By Björn Lárusson. Lund 1967.
Ólafur Lárusson: Yfirlit yfir íslenzka rjettarsögu. Reykjavík 1932.
–:Island. Befolkning i oldtiden. 5. Island. Nordisk kultur I. Oslo 1936, s. 121-137.
–:Byggð og saga. Reykjavík 1944.
Pétur Urbancic: Landnám og hreppar í Austur-Húnavatnss´yslu. Mímir 2, 1963, s. 26-43.
Reynolds, S.: Kingdoms and Communities in Western Europe 900-1300. Oxford 1986.
Sigurður Líndal: Upphaf kristni og kirkju. Saga Íslands I. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1974, s. 227-288.
Sigurður Ioórarinsson: Sambúð lands og l´ys í ellefu aldir. Saga Íslands I. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1974, s. 27-97.
Stein-Wilkeshuis, M. W.: The Right to Social Welfare in Early Medieval Iceland. Journal of Medieval History 8, 1982, s. 343-352.
–:Common Land Tenure in Medieval Iceland. Recueils de la société Jean Bodin 44, 1987, s. 575-585.
Sts I-II = Sturlunga saga I-II. Útg. Jón Jóhannesson, Magnús Finnbogason & Kristján Eldjárn. Reykjavík 1946.
Sveinn Víkingur: Getið í eyður sögunnar. Reykjavík 1970.
Ioorkell Jóhannesson: Die Stellung der freien Arbeiter in Island bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts. Reykjavík 1933.
Thorsteinsson, Björn se Björn Ioorsteinsson.
Tölfræðihandbók 1984. Hagsk´yrslur Íslands II, 82. Reykjavík 1984.
Vilhjálmur Finsen: Om de islandske love i fristatstiden. Kjøbenhavn 1873.
Björn M. Ólsen: Um skattbændatal 1311 og manntal á Íslandi fram að þeim tíma. Safn til sögu Íslands IV. Kaupmannahöfn 1907-1915, s. 295-384.
Björn Teitsson & Magnús Stefánsson:, Um rannsóknir á íslenzkri byggðarsögu tímabilsins fyrir 1700. Saga 10, 1972, s. 134-178.
Björn Ioorsteinsson: N´y Íslandssaga. Reykjavík 1966.
–:Íslensk miðaldasaga. Reykjavík 1978.
Björn Ioorsteinsson (= Björn Thorsteinsson): Island. Politikens Danmarks Historie. Red. Svend Ellehøj & Kristof Glamann. 1985.
Boden, F.: Die isländische Regierungsgewalt in der freistaatlichen Zeit. Breslau 1905.
Bogi Th. Melsteð: Íslendinga saga 1-3. Kaupmannahöfn 1916-1930.
DI = Diplomatarium Islandicum, Íslenzkt fornbréfasafn I-XVI. Jón Sigurðsson m.fl. Kjøbenhavn & Reykjavík 1857-1972.
Grágás: lagasafn íslenska þjóðveldisins. Red. Gunnar Karlsson, Kristján Sveinsson & Mörður Árnason. Reykjavík 1992.
Grg Ia-Ib = Grágás, Islændernes Lovbog i Fristatens Tid. Ved Vilhjálmur Finsen. Kjøbenhavn 1852-1870.
Grg II = Grágás, efter det Arnamagnæanske Haandskift Nr. 334 fol. Staðarhólsbók. Ved Vilhjálmur Finsen. Kjøbenhavn 1879.
Grg III = Grágás, Stykker, som findes i det Arnamagnæanske Haandskrift Nr. 351 fol. Skálholtsbók og en Række andre Haandskrifter. Ved Vilhjálmur Finsen. Kjøbenhavn 1883.
Gunnar Karlsson: Goðar og bændur. Saga 10, 1972, s. 5-57.
–:Frá þjóðveldi til konungsríkis. Saga Íslands II. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1975, s. 1-54.
–:Kenningar um fornt kvennfrelsi. Saga XXIV, 1986, s. 45-77.
Haraldur Matthíasson: Landnám milli Iojórsár og Hvítár. Skírnir 124, 1950, s. 113-151.
–:Landið og landnáma I-II. Reykjavík 1982.
Helgi Ioorláksson: Stórbændur gegn goðum. Hugleiðingar um goðavald, konungsvald og sjálfræðishug bænda um miðbik 13. aldar. Söguslóðir. Afmælisrit helgað Ólafi Hanssyni sjötugum 18. september 1979.
Ritstj. Bergsteinn Jónsson m.fl. Reykjavík 1979, s. 227-250.
Íf I = Íslenzk fornrit I, Íslendingabók, Landnámabók. Útg. Jakob Benediktsson. Reykjavík 1968.
Íf II = Íslenzk fornrit II, Egils saga. Útg. Sigurður Nordal. Reykjavík 1933.
Íf III = Íslenzk fornrit III, Borgfirðinga sögur. Útg. Sigurður Nordal & Guðni Jónsson. Reykjavík 1938.
Íf IV = Íslenzk fornrit IV, Eyrbyggja saga. Útg. Einar Ólafur Sveinsson & Matthías Ioórðarson. Reykjavík 1935, 2. útg. 1965.
Íf VI = Íslenzk fornrit VI, Vestfirðinga sögur. Útg. Björn Karel Ioórólfsson & Guðni Jónsson. Reykjavík 1943.
Jb = Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns I-XI. Útg. Bogi Th. Melsteð m.fl. Kaupmannahöfn 1913-1943.
Jochens, Jenny: En Islande médiévale: A la recherche de la famille nucléaire. Annales, Économies, Sociétés, Civilisations 40, 1, 1985, s. 95-112.
Jón Jóhannesson: Íslendinga saga I. Reykjavík 1956.
Jón Viðar Sigurðsson: Frá goðorðum til ríkja. Ioróun goðavalds á 12. og 13. öld. Reykjavík 1989.
–:Forholdet mellom frender, hushold og venner på Island i fristatstiden. (Norsk) Historisk tidsskrift 74, 1995, s. 311-330.
–:Chieftains and Power in the Icelandic Commonwealth. Odense 1999. Jón Steffensen: Population. Island. Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder bd. XIII. 1968, sp. 390-392.
Kennedy, J.: The Goðar: Their Role in the Society and Literature of Mediaeval Iceland. A thesis submitted in fulfilment of the requirement for the degree of Master of Arts. University of Sydney 1985.
Kristján Eldjárn: Gård. Island. Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder bd. V, 1960, sp. 632-635.
L´yður Björnsson: Saga sveitarstjórnar á Íslandi I. Reykjavik 1972.
Magnús Már Lárusson: Hreppr. Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder bd. VII. 1962, sp. 17-22.
–:Kirkegård. Island. Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder bd. VIII. 1963, sp. 399-402.
Magnús Stefánsson: Kirkjuvald eflist. Saga Íslands II. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1975, s. 55-144.
–:Frá goðakirkju til biskupskirkju. Saga Íslands III. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1978, s. 109-257.
–:Staðamál. Manuskript. 1991.
–:Islandsk egenkirkevesen. Møtet mellom hedendom og kristendom i Norge. Red. Hans-Emil Lidén. Oslo 1995, s. 234-254.
Margrét Hermansdóttir: Merovingertida bosättning på Island. Viking 1985-86, s. 135-145.
Maurer, K.: Island von seiner ersten Entdeckung bis zum Untergange des Freistaats. München 1874.
–:Upphaf allsherjarríkis á Íslandi og stjórnarskipunar þess. Io´yð. Sigurður Sigurðarson. Reykjavík 1882.
Miller, W. I.: Some Aspects of Householding in the Medieval Icelandic Commonwealth. Continuity and Change 3, 1988, s. 321-356.
–:Bloodtaking and Peacemaking. Feud, Law, and Society in Saga Iceland. Chicago 1990.
Munch, P. A.: Det norske Folks Historie I:1. Christiania 1852.
Oexle, O. G.: Conjuratio und Gilde im frühen Mittelalter. Ein Beitrag zum Problem der sozialgeschichtlichen Kontinuität zwischen Antike und Mittelalter. Gilden und Zünfte: Kaufmänn und gewerbliche Genossenschaften im frühen und hohen Mittelalter. Hrsg. B. Schwineköper. Sigmaringen 1985, s. 151-214.
–:Das bild der Moderne vom Mittelalter und die moderne Mittelalterforschung. Frühmittelalterliche Studien 24, 1990, s. 1-22.
OIce = The Old Icelandic Land Registers. By Björn Lárusson. Lund 1967.
Ólafur Lárusson: Yfirlit yfir íslenzka rjettarsögu. Reykjavík 1932.
–:Island. Befolkning i oldtiden. 5. Island. Nordisk kultur I. Oslo 1936, s. 121-137.
–:Byggð og saga. Reykjavík 1944.
Pétur Urbancic: Landnám og hreppar í Austur-Húnavatnss´yslu. Mímir 2, 1963, s. 26-43.
Reynolds, S.: Kingdoms and Communities in Western Europe 900-1300. Oxford 1986.
Sigurður Líndal: Upphaf kristni og kirkju. Saga Íslands I. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1974, s. 227-288.
Sigurður Ioórarinsson: Sambúð lands og l´ys í ellefu aldir. Saga Íslands I. Ritstj. Sigurður Líndal. Reykjavík 1974, s. 27-97.
Stein-Wilkeshuis, M. W.: The Right to Social Welfare in Early Medieval Iceland. Journal of Medieval History 8, 1982, s. 343-352.
–:Common Land Tenure in Medieval Iceland. Recueils de la société Jean Bodin 44, 1987, s. 575-585.
Sts I-II = Sturlunga saga I-II. Útg. Jón Jóhannesson, Magnús Finnbogason & Kristján Eldjárn. Reykjavík 1946.
Sveinn Víkingur: Getið í eyður sögunnar. Reykjavík 1970.
Ioorkell Jóhannesson: Die Stellung der freien Arbeiter in Island bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts. Reykjavík 1933.
Thorsteinsson, Björn se Björn Ioorsteinsson.
Tölfræðihandbók 1984. Hagsk´yrslur Íslands II, 82. Reykjavík 1984.
Vilhjálmur Finsen: Om de islandske love i fristatstiden. Kjøbenhavn 1873.
Downloads
Publiceret
2000-12-19
Citation/Eksport
Sigurðsson, J. V. (2000). Gårds- og kirkestruktur på Island fram til ca. 1200. Hikuin, 27(27), 43. Hentet fra https://tidsskrift.dk/Hikuin/article/view/111598
Nummer
Sektion
Artikler
Licens
Forfatter og Forlag.
